Heb je een bescheiden inkomen en zijn huurwoningen te duur? Dan maak je mogelijk aanspraak op een sociale woning. Je betaalt daarvoor een flink stuk minder dan op de private markt. Maar niet iedereen kan zich aanmelden voor een sociale woning, je moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. We zochten uit wanneer je recht hebt op een sociale woning.
Hoe werkt dat, een sociale woning huren?
De woonmaatschappij
Geïnteresseerd in een sociale woning en wil je nagaan of je aan de voorwaarden voldoet om een sociale woning te huren? Dan neem je eerst contact op met de woonmaatschappij bij jou in de buurt. Daar helpen ze je verder met de praktische kant van de zaak. Je krijgt alle informatie, er wordt nagegaan of je aan de voorwaarden voldoet, je registratie wordt verwerkt en je krijgt een plekje op de wachtlijst.
Wachtlijst
Wachtlijst? Ja, inderdaad. Er zijn heel wat gezinnen die een sociale woning willen huren. Hoelang je moet wachten, hangt af van de regio waar je woont en het aantal beschikbare woningen. Ook je huidige woonsituatie wordt in rekening genomen, net als bijzondere doelgroepen en hoelang je al op de wachtlijst staat. Verandert je gezinssamenstelling, inkomenssituatie of heb je in binnen- of buitenland eigendom verkregen tijdens de wachtperiode, dan neem je contact op met de woonmaatschappij.
Huren op maat van je inkomen
Wie na hopelijk niet al te lang wachten het heuglijke nieuws krijgt dat er een sociale woning vrijgekomen is, krijgt een huurcontract van negen jaar aangeboden. Hoeveel je maandelijks betaalt, hangt af van je inkomen, de waarde van de woning en de gezinsgrootte. In elk geval betaal je minder dan op de private huurmarkt.
Wanneer heb je recht op een sociale woning in Vlaanderen?
De voorwaarden om op de wachtlijst te staan
Sociale woningen zijn voorbehouden voor wie ze echt nodig heeft. Daarom moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen om een plekje op de wachtlijst te bemachtigen. Maak een afspraak bij een woonmaatschappij bij jou in de buurt om de aanvraag op te starten. Vanaf 18 maart 2024 zal dat ook digitaal kunnen.
- Je bent minstens 18 jaar oud en ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister
Om aanspraak te maken op een sociale woning, moet je volwassen zijn en je naam moet verschijnen in het bevolkings- of vreemdelingenregister. Dat register wordt bijgehouden door de gemeentes en geeft aan dat je hier al dan niet tijdelijk mag verblijven en je mag vestigen. Je moet dus de nodige documenten hebben om wettelijk in Vlaanderen te verblijven.
Ben je jonger dan 18 jaar? Dan kan je ook een beroep doen op de sociale woningen als je al zelfstandig begeleid woont, zelfstandig wil wonen met begeleiding van een erkende dienst, of als je ontvoogd bent en wettelijk geen ouders of andere familieleden hebt die voor je zorgen.
- Je bezit geen woning
Sociale huurders bezitten geen eigendom. Je mag op geen enkele manier een woning of bouwgrond bezitten, geheel of gedeeltelijk. Eigendommen in het buitenland tellen ook mee. Er mag ook geen sprake zijn van opstal, vruchtgebruik of erfpacht op jouw naam.
- Je hebt een bescheiden inkomen
Sociale woningen zijn bedoeld om mensen die het niet breed hebben de kans te geven om een woning te kunnen huren. Daarom zijn sociale woningen voorbehouden voor mensen met bescheiden inkomens. Je jaarlijks gezinsinkomen (jaarlijks geïndexeerd) moet daarom in 2024 lager liggen dan:
- 29.515 euro als je een alleenstaande bent zonder personen ten laste
- 31.987 euro als je een alleenstaande persoon bent met een handicap
- 44.270 euro in alle andere gevallen, met 2475 euro extra per persoon ten laste.
De voorwaarden als huurder van een sociale woning
Krijg je een sociale woning toegekend, dan moet je nog aan enkele extra voorwaarden voldoen.
- Nederlands spreken of leren
Sinds 2023 moeten sociale huurders een niveau A2 Nederlands van het Europees Referentiekader voor Moderne talen behalen na twee jaar sociaal huren. Ben je al sociale huurder van voor 1 januari 2023, dan moest je het niveau A1 halen na één jaar sociaal huren. Haal je dat niveau niet, dan kan je een boete krijgen.
- Werken of ingeschreven bij de VDAB
Werk je niet, ben je jonger dan 65 en ben je nog niet ingeschreven als werkzoekende? Dan moet je je inschrijven bij de VDAB als je een sociale huurwoning wil betrekken. Ontvang je een leefloon van het OCMW, ben je arbeidsongeschikt of heb je een erkende handicap, dan geldt die verplichting niet.
- Niet te groot wonen
Er zijn sociale woningen in alle vormen en maten. Voor grote, talrijke gezinnen zijn er grote sociale woningen. Ben je alleenstaand, dan krijg je een kleine woning toegewezen. Je mag één slaapkamer meer hebben dan het aantal bewoners (het aantal huurders op het contract telt als één).
Wanneer heb je recht op een sociale woning in Brussel?
De Openbare Vastgoedmaatschappijen
In Brussel moet je aan gelijkaardige voorwaarden voldoen om recht te hebben op een sociale woning. Concreet moet je:
- Minstens 18 jaar zijn
- Geen eigenaar zijn van vastgoed
- Ingeschreven zijn in een Belgische gemeente (hoeft niet Brussel te zijn)
- Een bepaalde inkomensgrens niet overschrijden, die jaarlijks geïndexeerd wordt
- 27.499,10 euro voor een alleenstaande
- 30.554,58 euro voor een gezin dat slechts over één inkomen beschikt
- 34.919,57 euro voor een gezin met verschillende inkomens
- Daarbij komt 2618,96 euro per kind ten laste (waarbij een kind met een handicap als twee kinderen telt) en 5237,91 euro extra per meerderjarige met een handicap
Voldoe je aan al die voorwaarden, dan kan je contact opnemen met een van de 16 OVM’s (Openbare Vastgoedmaatschappijen) of met het BGHM (Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij). Ga ter plaatse naar een van de kantoren en vraag om een inschrijvingsformulier. Dat formulier vul je in en je voegt de gevraagde documenten aan je dossier toe. Het geheel stuur je aangetekend per post op naar een OVM of je geeft het ter plekke af. Binnen de negentig dagen krijg je te horen of je een plekje op de wachtlijst krijgt.
Volgens je inkomen kom je in aanmerking voor sociale, middelmatige of gemiddelde huisvesting. Je inkomen bepaalt met andere woorden hoeveel huur je zal betalen. Elke OVM heeft een aantal woningen van elk van die drie types huisvesting in zijn portefeuille. Verandert je inkomen of gezinssituatie tijdens het wachten, dan moet je dat binnen de twee maanden melden aan de OVM.
SVK’s en het Woningfonds
Maar daar stoppen de mogelijkheden niet. Er zijn ook de Sociale Verhuurkantoren (SVK’s). Zij beheren de verhuur van voornamelijk particuliere woningen en verhuren die tegen een verlaagde prijs aan huishoudens met een bescheiden inkomen. De SVK’s worden gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Laat je als kandidaat-huurder registreren bij een of meerdere SVK’s. Dezelfde voorwaarden gelden als bij de OVM’s.
Daarnaast is er nog het Woningfonds. Zij kopen, renoveren en verhuren woningen aan kansarme gezinnen tegen een zeer lage huurprijs. Het Woningfonds heeft zijn eigen barema’s als toelatingsvoorwaarden, maar die verschillen nauwelijks van de maximuminkomens die de OVM’s hanteren.
Tot slot kan ook de gemeente zelf of het OCMW tussenkomen in het vinden van een woning. Zij verhuren een beperkt aantal woningen aan sociale voorwaarden. Contacteer je Brusselse gemeente voor meer informatie.
Wanneer heb je recht op een sociale woning in Wallonië?
Wil je een sociale woning in Wallonië huren, dan moet je aankloppen bij een van de 62 SWL’s (Société Wallonne du Logement). Het SWL beheert de ongeveer 103.000 sociale woningen die Wallonië telt. Je kan je slechts bij één van die Waalse Huisvestingsmaatschappijen inschrijven. Daar vul je de aanvraag in en geef je vijf gemeentes op waar je wil wonen, in volgorde van voorkeur.
Ook in Wallonië gelden er natuurlijk voorwaarden:
- Je bezit geen vastgoed, behalve een woning die onbewoonbaar of ongeschikt is verklaard of een woning die niet aangepast is aan je handicap. Ook wanneer je woont in een precaire woning, zoals een caravan, maak je aanspraak op een sociale woning.
- Je verdient niet meer dan de volgende maximumgrens:
- 52.800 euro als alleenstaande, met 3200 euro extra per kind
- 63.900 euro voor een gezin, met 3200 euro extra per kind
Bij je inschrijving worden er prioriteitspunten toegekend, naargelang je huidige woon- en leefsituatie. Heb je dringend een sociale woning nodig, dan krijg je voorrang op de wachtlijst.
Hulp tijdens het wachten op een sociale woning
De wachtlijsten zijn lang en dat betekent dat veel gezinnen met lage inkomens toch op de private huurmarkt een stekje moeten zoeken. Om de financiële druk op het gezin te verlagen, kan je in elk gewest een huursubsidie aanvragen. Dat is een financieel steuntje in de rug voor wie het moeilijk heeft om de huur te betalen. In elk gewest gelden er andere voorwaarden om aanspraak te maken op die tegemoetkoming.
- In Vlaanderen is er de Vlaamse huurpremie
- In Brussel is er de Huurtoelage
- In Wallonië is er de ‘Allocation d’Attente Logement’ of Wachttoelage voor huisvesting.
Bronnen: Vlaanderen.be; Huisvesting.brussels; swl.be