Een nieuwe huurwoning gevonden? Hoera! Tijd om je verhuisdozen in te pakken, vrienden te verzamelen om te die dozen te versleuren en je nieuwe thuis te vieren met ijskoude champagne.
Maar dan komt het moment dat je de huurovereenkomst moet ondertekenen en plots zit je tegenover een nieuwsgierige huisbaas die allerlei vragen op je afvuurt. “Kan ik je loonfiche eens zien?” “Heb je huisdieren?” “Ben je van plan om hier lang te blijven?” Maar mag een huisbaas dat zomaar vragen? En hoe ver reikt je privacy? We zetten de regels op een rijtje. Want wat een huisbaas wel en niet van je mag vragen, daar bestaat heel wat regelgeving over.
De basis: je huisbaas mag kiezen, maar niet alles vragen
Eerst en vooral: een huisbaas heeft het recht om zélf te kiezen wie hij als huurder aanneemt. Dat betekent dus dat hij mag screenen, vragen mag stellen en zelfs documenten mag opvragen. Maar dat mag niet zomaar zonder grenzen.
De Vlaamse Woninghuurwet stelt duidelijk dat een verhuurder enkel documenten mag opvragen die noodzakelijk zijn om te beoordelen of jij als huurder aan je verplichtingen kan voldoen. En dat draait in de praktijk vooral om één ding: kan je de huur betalen?
Wat mag je huisbaas wél vragen?
Laten we beginnen met de zaken die wél door de beugel kunnen.
1. Je identiteit
Logisch, toch? Een verhuurder moet weten met wie hij in zee gaat. Je moet dus je naam en adres kunnen opgeven. Ook mag hij vragen wie er nog mee in de woning zal wonen – partner, kinderen, huisgenoten – en of je bijvoorbeeld een huisdier hebt. Let wel: hij mag huisdieren niet zomaar verbieden, maar wel beperkingen opleggen. Wat ook niet uitmaakt: je geboorteplaats. Dat mag je gewoon voor jezelf houden.
2. Bewijs van inkomen
Ja, een huisbaas mag vragen naar bewijs dat jij de huur elke maand kan betalen. Denk aan loonfiches, rekeninguittreksels of een aanslagbiljet van je belastingen. Wat hij dan weer niet mag vragen, is waar dat geld vandaan komt. Of je nu loontrekkende bent, zelfstandige, gepensioneerd of een uitkering ontvangt, dat gaat de huisbaas in principe niets aan. De bron van je inkomen is privé.
Maar… in de praktijk is het vaak zo dat je loonfiche of belastingaangifte al een en ander verraadt. Dus hoewel je het niet moet zeggen, is het moeilijk om het helemaal geheim te houden.
3. Brandverzekering
Als huurder ben je verplicht een brandverzekering af te sluiten, specifiek eentje die je huurdersaansprakelijkheid dekt. De verhuurder mag dus zeker vragen naar een bewijs daarvan.
Wat mag je huisbaas niet vragen?
Gelukkig zijn er ook duidelijke grenzen aan de nieuwsgierigheid van je toekomstige verhuurder.
1. Je gezondheidstoestand
Nee, je bent niet verplicht om medische documenten voor te leggen of iets te zeggen over je fysieke of mentale gezondheid. Dat is privé, punt. Dus als een verhuurder vraagt of je chronisch ziek bent of in behandeling bent voor iets, mag je daar vriendelijk “dat is privé” op antwoorden.
2. Je gerechtelijk verleden
Net zoals je gezondheid is ook je gerechtelijk verleden jouw zaak. De verhuurder mag niet vragen naar veroordelingen, rechtszaken of andere juridische toestanden uit je verleden. Iedereen heeft recht op een frisse start, ook op de huurmarkt.
3. Discriminatie? Absoluut verboden
En dan iets dat hopelijk vanzelfsprekend is, maar helaas nog vaak voorkomt: discriminatie. Een verhuurder mag je nooit weigeren op basis van ras, huidskleur, afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, religie of handicap.
En wat als je al huurt?
Heb je de sleutels al in handen, ook dan zijn er duidelijke limieten aan de rechten van de huisbaas gesteld.
1. Huis van de verhuurder, thuis van de huurder
Een huisbaas mag je woning niet zomaar betreden. Zelfs al is het zijn eigendom, zodra jij er officieel woont, is het jouw thuis. Zonder jouw toestemming mag de verhuurder dus niet binnen. Doet hij dat toch, bijvoorbeeld als jij er niet bent? Dan is dat strafbaar.
2. Eén keer per jaar ‘goede huisvader’-check
Een verhuurder mag één keer per jaar langskomen om te controleren of je goed voor de woning zorgt. Maar ook dat kan alleen mét jouw toestemming. Hij moet dat dus op voorhand aankondigen en het bezoek moet redelijk zijn. Het is geen huiszoeking, maar een korte check.
3. Herstellingen? Graag in overleg
Moet er iets gerepareerd worden – een lekkende kraan of een kapotte verwarming bijvoorbeeld – dan mag de huisbaas langskomen met een professional, maar steeds in overleg. Jij last samen met de verhuurder een moment in dat voor alle partijen past.
4. Onderhoudsattesten van de ketel
Als huurder ben je verantwoordelijk voor het onderhoud van de gas- of mazoutketel. De kosten en het regelen van een erkende technieker vallen onder jouw verantwoordelijkheid. De verhuurder mag, eenmaal je al even in het huis woont, een kopie vragen van het attest als bewijs dat het onderhoud gebeurd is. Logisch ook: zo weet hij dat zijn woning veilig en in orde blijft.
Verkoopplannen? Bezoekuren enkel in samenspraak
Stel dat je huisbaas beslist om de woning te verkopen. Dan mag hij de woning laten bezichtigen door potentiële kopers, maar ook dan moet hij dat met jou overleggen. Hij mag dus niet zeggen: “Elke zaterdag tussen 14u en 16u zijn er kijkdagen.” Dat moment moet jou goed uitkomen. Heb je een etentje thuis gepland op de gedroomde kijkdag van de verhuurder, dan hoef je dat dus niet af te blazen.
Samengevat: dit is jouw checklijstje
Mag je huisbaas vragen…
Een identiteitsbewijs? Ja
Een bewijs van inkomen? Ja
De bron van dat inkomen? Nee
Gezondheidsinformatie? Nee
Een attest van je brandverzekering? Ja
Onderhoudsattest van de ketel? Ja
Info over je strafblad? Nee
Of je zwanger bent, single of student? Nee
Wie er nog met je komt wonen? Ja
Tot slot: het draait allemaal om respect
Verhuren en huren is een wisselwerking. De verhuurder wil zeker zijn dat jij elke maand netjes betaalt en zorg draagt voor zijn eigendom. Jij wil op jouw beurt rust, privacy en correcte afspraken. De regels die de Vlaamse Woninghuurwet oplegt, zijn er om die balans te bewaren.
Voel je je onterecht geweigerd bij het selectieproces? Dan kan je klacht indienen bij het Vlaams Mensenrechteninstituut. Discriminatie is namelijk niet zomaar “jammer”, het is gewoon verboden.